Vaccinatie een plicht of een vrijheid?

Bij Art.1 NHN komen veel meldingen en vragen binnen over het coronatoegangsbewijs. Mensen die zich niet willen laten vaccineren uit principiële overtuiging of wegens medische redenen voelen zich soms gediscrimineerd, buitengesloten of als een paria behandeld. Na de discriminatie van mensen met een Aziatisch uiterlijk (aan het begin van de pandemie), na de tweedeling tussen ‘wel of niet mondkapje dragen’, ontstaat er nu een nieuwe tweedeling in de samenleving: wel of niet gevaccineerd zijn.

Hoe zit het juridisch?

Is er juridisch  gezien sprake van discriminatie? In principe niet. Dit heeft te maken met de discriminatiegronden die in de wet staan. ‘Wel of niet gevaccineerd zijn’ valt daar niet onder. Een  gedetailleerde uitleg hiervan kunt u lezen op de website van het College voor de Rechten van de Mens (het CRM).

Veel mensen nemen aan dat het ‘niet gevaccineerd zijn’ onder ‘medische grond’ valt. En in dat geval zou er sprake zijn van ‘discriminatie op grond van je medische situatie’ (namelijk niet gevaccineerd zijn).

Hiervan is echter pas sprake als je vanwege medische redenen je niet kunt laten vaccineren. In dat geval kan er sprake zijn van discriminatie op grond van handicap of chronische ziekte. Dan kan een zaak worden voorgelegd aan het CRM, dat op basis van de Gelijkebehandelingswetgeving een onderzoek en een uitspraak doet. De landelijke coronawerkgroep van de samenwerkende  Antidiscriminatievoorzieningen heeft uit alle meldingen casussen geselecteerd ter beoordeling van het CRM. Het is belangrijk om jurisprudentie te ontwikkelen op dit onbekende terrein.

In de rest van de Europese Unie

In een aantal landen van de EU is er inmiddels een vaccinatieplicht voor bepaaldse beroepsgroepen. Daartoe worden wetsvoorstellen gemaakt in die  landen en die worden aangenomen, zolas onlangs in Frankrijk. In Nederland verwacht niemand een vaccinatieplicht, omdat een wetsvoorstel niet door de Tweede en/of Eerste Kamer zou komen. Redenen daarvoor zijn dat zelfbeschikking bij ons hog in het vaandel staat en tolerantie ten opzichte van mensen die pincipieel ergens tegen zijn, groot is. 

2G

In de politiek wordt op dit moment echter veel gepraat over het 2G beleid, waarbij horeca, evenementen of culturele zaken alleen nog ‘live’ toegankelijk zijn voor gevaccineerden of mensen die genezen zijn van COVID 19. Dit als extra maatregel tegen het weer oplopend aantal besmettingen. Hierover is het College voor de Rechten van de Mens vooralsnog van mening dat de maatregelen zoals die nu worden beschreven in de wetsvoorstellen, buitenproportioneel zijn in het licht van de huidige coronasituatie, en dat de noodzaak onvoldoende wordt onderbouwd Daarover lees je hier meer.

Botsende grondrechten

De tweedeling kan zich ook uiten in botsende vrijheden of grondrechten. Vrijheid van de een kan immers de vrijheid van de ander beperken. Het huidige beleid van de overheid is gericht op vaccinatie met als uitgangspunt: hoe meer mensen zich laten vaccineren, hoe meer beschermd iedereen is en oe meer de gezondheidszorg wordt ontlast. Hierdoor kunnen de beperkende maatregelen geschraptworden. Als een deel van de mensen zich niet laat vaccineren, duren voor iedereen de coronamaatregelen waarschijnlijk langer dan als iedereen zich laat vaccineren. 

Het grondrecht op onaantastbaarheid van het lichaam (artikel 11 van de Grondwet) kan botsen met de verplichting van de overheid om maatregelen te treffen die de volksgezondheid bevorderen (artikel 22 van de Grondwet). Het gaat om het verplichten tot vaccinatie (dwang) tegenover het aandringen daarop: dwang vs. drang. Alleen de rechter kan hierover een uitspraak doen.

Het Europese Hof heeft onlangs geoordeeld dat de volksgezondheid voorrang heeft boven het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en lichamelijke integriteit. Dit speelde in een zaak over toelating van niet-ineënte kinderen (niet tegen corona maar tegen andere ziektes) tot een kinderdagverblijf in Tsjechie. De ouders die hun kind zonder intentignen naar een cr~eche wilden brengen, werden geweigerd en zij werden niet in het gelijk gesteld door het Hof. 

Private partijen

Het gebruik van het coronatoegangsbewijs is op veel plekken verplicht. Zoals in de horeca, bij theaters en bioscopen. Als het coronatoegangsbewijs gevraagd wordt in de daarvoor bestemde sectoren, dan is dat in lijn met de geldende wet- en regelgeving.

Een ondernemer of vereniging van een daarvoor niet-bestemde sector, kan ook een coronatoegangsbewijs vragen, maar dat is gebonden aan strenge voorwaarden. Dit is enkel mogelijk voor een besloten plaats en de onderneming of vereniging moet zelf een afweging maken of er voldaan wordt aan de (juridische) begrippen proportionaliteit en subsidiariteit. Kort omschreven samengevat: heiligt het doel de middelen en is er een alternatief beschikbaar? Het meest voor de hand liggende alternatief is een (negatief) testbewijs.

Toegang tot publieke ruimte

Voor de toegang tot publieke ruimtes is het weer een ander verhaal; daar kan een vaccinatiebewijs niet als eis voor toelating gelden. Er zijn rechterlijke uitspraken over de consequenties bij weigering, waarbij de omstandigheden en situatie per geval uiteraard een rol spelen.

Ten slotte

We beseffen goed dat het voor mensen die in de praktijk negatieve gevolgen ondervinden van het coronavaccinatietoegangsbewijs, heel vervelend is zich niet gesteund te voelen door de bestaande antidiscriminatiewetgeving.

Lees ook: Mag een werkgever om je vaccinatiebewijs vragen?

En de uitspraak van het Europese hof waar naar verwezen wordt, waarbij een crèche een  ongevaccineerd kind mocht weigeren

info@art1nhn.nl

Postbus 3095
        1801 GB Alkmaar

072 5154400

Gasthuisstraat 2 (in de bibliotheek)
1811 KC Alkmaar

Meld discrimatie Melden helpt Melden en dan? Privacy- en cookie verklaring

Copyright © 2023 Art.1 Bureau Discriminatiezaken. All rights reserved.

Website  ontwikkeling: Peter Voets
Twitter
Ga naar de inhoud